Artikel in Kunststof Magazine – mei/juni 2024
De CSRD verplicht ondernemingen om naast de traditionele financiële verslaglegging uitgebreid te rapporteren over de niet financiële aspecten van hun bedrijf. Dat moet gebeuren op basis van standaarden (European Sustainability Reporting Standards – ESRS) op de gebieden milieu en klimaat, sociaal en verantwoordelijk bestuur. De rapportages volgens deze standaarden maken een onderling vergelijk mogelijk voor externe partijen, zoals ngo’s, media, beleidsmakers en financiers. De EU hoopt dat door meer transparantie de geldstromen uiteindelijk in de ‘duurzame en sociale richting’ zullen bewegen.
Eén groot maatregelenpakket
De CSRD kan niet los worden gezien van andere Europese wetgeving. De nieuwe richtlijn valt onder de paraplu van het Circular Economy Action Plan, een afgeleide van de Europese Green Deal. Vanuit die hoek zijn meer verplichtingen aanstaande, zoals de Forced Labour Regulation. Deze wet moet het verbieden om producten die met dwangarbeid zijn gemaakt in de EU op de markt te brengen of van daaruit te exporteren. Ook komt er waarschijnlijk een rapportageverplichting rond het identificeren van negatieve effecten op de mensenrechten en het milieu in de waardeketens: de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). ‘Het lijkt op een ware tsunami van wetten en regels. Maar er zit wel degelijk logica achter’, zegt Rob Verhagen (OPACKGROUP/NRK Verpakkingen). Hij noemt ook de Green Claims Directive en de Empowering Consumers for the Green Transition, waarmee de Europese Commissie wil voorkomen dat bedrijven goede sier maken met valse duurzaamheidsclaims. ‘De komende jaren worden de meeste verplichtingen van kracht. Dan moet alles gaan samenkomen tot één groot maatregelenpakket rond duurzaamheid en sociale waarden.’
Rob Verhagen (Directeur Duurzaamheid OPACKGROUP)
Uniek is de scope van de CSRD op de dubbele materialiteit. Bedrijven die onder de richtlijn vallen, moeten rapporteren over de impact van hun activiteiten op de samenleving en het milieu (de traditionele materialiteit). Daarnaast moeten zij rapporteren over de risico’s die zij zélf lopen door externe ontwikkelingen, zoals klimaatverandering of schaarste aan grondstoffen. Verder verplicht de CSRD dat bedrijven heldere ESG-doelen (Environmental, Social en Governance) stellen. ‘De basis is: weet waar je impact is, weet waar de veranderende omgeving impact heeft op je bedrijf, maak daar een strategie op en ga daar vervolgens over rapporteren’, legt Verhagen uit. ‘Wat is bijvoorbeeld de impact van je bedrijf op het gebied van lucht, bodem en water? Wat doen de producten tijdens het gebruik en eindeleven? Maar ook: wat is de impact van de veranderende omgeving op de toekomstbestendigheid van de onderneming? En hoe zit het met de arbeidsomstandigheden van de eigen werknemers en die in de waardeketen? Het is voor het eerst dat een richtlijn op al die gebieden betrekking heeft.’
Trickle-down-effect
Dat de bedrijven ook moeten rapporteren over hun relaties in de waardeketen, inclusief leveranciers en afnemers, kan worden samengevat als het ‘trickle-down-effect’: de EU bepaalt regels voor grote bedrijven en die komen vroeg of laat ook bij kleinere bedrijven terecht. Verhagen: ‘De mkb-bedrijven hoeven voorlopig nog niet aan de CSRD te voldoen. Maar ze zijn wel onderdeel van de waardeketen en kunnen dus vragen verwachten. Zoals over hun materialiteitsanalyse, duurzaamheidsstrategie en actieplannen. Eén van de zaken die voor elk bedrijf materieel is, is natuurlijk CO2. Je zult van je producten dus gewoon LCA’s moeten overleggen. De CSRD-plichtige bedrijven moeten van hun leveranciers daarnaast weten waar de grondstoffen vandaan komen. En met de CSDDD straks ook hoe het is gesteld met de mensenrechten en de sociale standaarden in de landen waar je de materialen inkoopt.’
Verhagen heeft enkele aanbevelingen voor mkb-bedrijven die klanten hebben die onder de richtlijn vallen, of daar in de toekomst mee te maken kunnen krijgen (zie kader). ‘Begin met je materialiteitsanalyse en strategie. Verdiep je in de standaarden en wat er in de toekomst gevraagd kan worden. Maak daarnaast gebruik van de kennis die er is. Vanuit de NRK hebben we op het gebied van materiaalgebruik en de circulaire economie al lange tijd de Rethink-approach, de Re’s waar veel bedrijven actie op ondernemen. Daarnaast hebben we voor onze leden enkele jaren geleden een stakeholderanalyse voor ISO-26000 gemaakt en veel bedrijven in onze industrie hebben ISO-14001. Je ziet dat de ondernemers die hun kwaliteitssysteem op orde hebben en meegaan met de ontwikkelingen in de markt, daar bij toekomstige vragen op voort kunnen bouwen.’
Wateroverlast door klimaatopwarming komt steeds vaker voor in Nederland.
De CSRD zal voor een deel van het mkb leiden tot meer administratieve druk. Verhagen verwacht echter dat bedrijven daar op natuurlijke wijze in zullen groeien. ‘Je moet over aspecten van je bedrijfsvoering nadenken waar je eerst niet over hoefde na te denken. Maar kijk even terug naar de BRC Packaging-normen die zo’n 25 jaar geleden werden geïntroduceerd. Dat zagen we in de verpakkingsindustrie destijds als een enorme opgave. Inmiddels vinden we het heel logisch dat we aan de normen voldoen. Bij veel onderdelen van de CSRD is het ook heel zinvol dat je er over nadenkt. Het zijn basale vraagstukken, waar je los van de wetgeving actie op zou moeten ondernemen.’ Hoewel de CSRD voor veel bedrijven extra administratie vraagt, kan de richtlijn volgens Verhagen ook voordelig uitpakken. ‘In Nederland hebben we een goede cao, we hebben veel arboregels en richtlijnen voor de kwaliteit van onze leefomgeving. De CSRD zal binnen Europa zorgen voor een gelijk speelveld en daardoor kan de concurrentiekracht van onze maakindustrie zelfs groter worden.’
Meer weten?
Interessant voor ondernemers zijn de webinars die de SER organiseert over de CSRD (www.ser.nl/nl/thema onderdeel ‘Duurzaamheid’). Bekijk de beknopte samenvatting van de European Sustainability Reporting Standards op www.efrag.org. Dat geeft u een globaal beeld van de gegevens die afnemers kunnen vragen en welke informatie mogelijk al voorhanden is binnen uw bedrijf.
Wat zijn CSRD-plichtige bedrijven?
De CSRD wordt voor de grootste, beursgenoteerde bedrijven over het boekjaar 2024 van kracht. Daarna zal de richtlijn over het boekjaar 2025 ook gelden voor niet-beursgenoteerde grootbedrijven die niet onder de huidige richtlijn NFRD (Non-financial Reporting Directive) vallen. Een grootbedrijf is een bedrijf dat voldoet aan minstens twee van de drie criteria: omzet hoger dan €50 miljoen per jaar, balanstotaal van meer dan €25 miljoen en gemiddeld over een jaar meer dan 250 medewerkers. Over het boekjaar 2026 moeten ook veel beursgenoteerde middelgrote en kleine bedrijven gaan rapporteren. Niet beursgenoteerde mkb-bedrijven zijn vooralsnog vrijgesteld. Ze kunnen naar verwachting dus wel gevolgen van de richtlijn ervaren, omdat hun afnemers gegevens voor de rapportages nodig hebben.
Dennis Derksen – Kunststof Magazine
Meer informatie over ons op maat advies? Neem dan contact op met Rob Verhagen, directeur duurzaamheid OPACKGROUP
